Her gün yüzlerce uçak, tonlarca ağırlığıyla piste teker koyuyor. O an, lastikler ile asfalt arasında muazzam bir sürtünme yaşanıyor. Peki, o “yanık” izlerinin aslında bir ölüm-kalım meselesi olduğunu biliyor muydunuz?
Uçaklar piste indiği o ilk saniyede, lastikleri saniyeden kısa bir sürede 0 km/s hızdan yüzlerce kilometre hıza ulaşır. Bu muazzam sürtünme, lastiğin bir kısmını eriterek piste yapıştırır.
Rakamlar ise korkutucu:
- Her bir inişte, her bir tekerlekten ortalama yarım kilo lastik piste yapışıyor.
- Dar gövdeli bir uçakta 6 tekerlek varken, A380 gibi devlerde bu sayı 22’ye kadar çıkıyor.
- Yaz aylarında asfaltın ısınmasıyla bu miktar daha da artıyor!
Bir günde piste yapışan tonlarca lastiği bir düşünün. İşte bu birikinti, üç kritik nedenden ötürü “ölümcül” bir tehlikeye dönüşüyor.
- Kâbus Senaryosu: Pistin “Buz Pisti”ne Dönüşmesi
O lastik kalıntıları zamanla birikerek pistin üzerinde camsı, pürüzsüz ve kaygan bir tabaka oluşturur.
Asıl kâbus ise yağışlı havalarda başlar.
Bu kaygan tabaka, suyla birleştiğinde pisti adeta bir buz pistine çevirir. Pilotun uçağı durdurmak için kullandığı frenleme mesafesi tehlikeli bir şekilde uzar. Uçağın pistte kayması (aquaplaning) veya en kötüsü, pistten çıkması riskini doğurur.
- Görünmez Tehlike: “Kör Olan” Pist Işıkları
Pistlerin tam ortasında, pilotlara yön gösteren, özellikle gece ve sisli havalarda hayati önem taşıyan gömülü pist ışıkları bulunur.
Biriken bu lastik tabakası, zamanla bu kritik iniş ışıklarının da üzerini kaplar. Görüş mesafesinin düştüğü anlarda pilotun pisti görmesini engeller ve inişi imkânsız hale getirebilir.
- Sinsi Düşman: “FOD” (Yabancı Madde Kalıntısı)
Havacılıkta “FOD” (Foreign Object Debris), yani Yabancı Madde Kalıntısı, en büyük düşmanlardan biridir. Pistten kopan bu sertleşmiş lastik parçaları, bir sonraki uçağın motoruna kaçarak milyonlarca dolarlık bir hasara veya daha kötüsü, motorun havada durmasına neden olabilir.
Gece Yarısı Başlayan Zorlu Savaş: O İzler Nasıl Temizleniyor?
Bu ölümcül riskler nedeniyle, özellikle İstanbul Havalimanı gibi yoğun meydanlarda pistlere asla “kirlenme” lüksü tanınmaz.
- Ne Zaman? Her bir pist, haftada 3 ila 4 kez temizlenir. Bu operasyonlar, uçuş trafiğinin durduğu veya en aza indiği gece yarısından sonraki saatlerde yapılır.
- Nasıl? En yaygın ve etkili yöntem, ultra yüksek basınçlı sudur. Özel araçlar, 40.000 psi gibi inanılmaz bir basınçtaki suyu piste püskürterek, asfaltın dokusuna zarar vermeden yapışan lastiği adeta “kazır” ve söker atar.
- Diğer Yöntemler: Gerekli durumlarda özel kimyasal çözücüler veya mekanik kazıma yöntemleri de kullanılabilir.
Yani, siz bir sonraki uçuşunuz için sabah havalimanına geldiğinizde, o tertemiz gördüğünüz pist, aslında birkaç saat önce gökyüzünün güvenliği için verilen zorlu bir mücadelenin eseridir.
