Havayoluyla tatile giden yolcunun valizi kaybolur. 3 gün sonra valizin bulunduğu, havaalanından alabileceği bildirilir. Mağdur olan yolcu, havayolundan manevi tazminat alma hakkı kazanır.
Uçakla seyahat eden her yolcu bu sorunu yaşamış olabilir. Çünkü önceden öngörülemeyen nedenlere bağlı aksaklıklar her zaman yaşanabilir. Uçakla seyahatte en fazla aksaklık, gecikmelerdir. Gecikmelerin nedeni ve süresine göre yolcu hakları vardır. Bir başka aksaklık ise, uçağa binerken verdiğimiz valizi, varış yerinde geç teslim almak veya hiç teslim alamamaktır.
Düşünün, iki haftalık tatile gideceksiniz. Bavulunuzu hazırlamışınız. Mayolarınızı, terliğinizi, plajda ve akşam giyeceğiniz şort ve tişörtlerinizi özenle seçip katlamışsınız. Teninize uygun güneş kreminiz, alışkın olduğunuz şampuanınız, en sevdiğiniz renkleri taşıyan şişme deniz yatağınız, paletiniz, şnorkeliniz, kısaca tatilde ihtiyaç duyacağınız her şeyi her şeyi özenle valizinize yerleştirmişsiniz.
Uçak iniş yaptığında artık heyecanla otele gitmek için valiziniz bekliyorsunuz. Fakat o da ne, herkes valizini aldı, kendilerini bekleyen servis otobüslerine binip otellerine doğru yola çıktı. Ama hala sizin valizimiz ortada yok.Yetkililer, uçaktan indirilen bütün valizlerin alındığını, ama sizin valizinizin uçaktan indirilmediğini söylüyor.
İhtiyaç duyacağınız her şeyi tek tek, hepsinin aynı mağazada satılmadığını düşünürsek, mağaza mağaza gezerek yeniden satın almanız mı gerekecek?
Maddi kayıplarınızın tazmini bir yana, ama ya manevi tazminat!
Türk Sivil Havacılık Kanunu’nda ve Montreal Konvansiyonu’nda bagajda gecikme durumunda uğranılan zararlardan taşıyıcının kural olarak sorumlu olduğu belirtilmiş olsa da, uğranıldığı iddia olunan zararın (hasarın) manevi zararları da kapsadığı noktasında açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu sebeple manevi tazminat talebi hakkında TBK md 114/2 kuralının kıyasen uygulanması yoluyla md 58’e göre karar verilmelidir.
Yargıtay kararları
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun verdiği, 4.11.2020 tarih ve E. 2017/11-138, K. 2020/844 sayılı kararına konu olmuş bir olayda, havayolu ile yolcu taşıma sözleşmesi kapsamında bagajın geç teslim edilmesi nedeniyle yolcu yararına manevi tazminat koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediği incelenmiştir.
Olayda davacı uçak yolcusu 26.08.2012 tarihinde davalı havayoluna ait uçak ile Malatya’dan İstanbul aktarmalı olarak Antalya’ya ulaştığını, bu seyahat esnasında üç adet valiz ve bir adet çocuk arabasını havayoluna teslim ettiğini, ancak uçuş sonrası Antalya’ya indiklerinde valizlerin bulunamadığını ve teslim edilmediğini, bunun üzerine kayıp bürosuyla irtibata geçildiğini ve üç saat sonra valizlerinden iki tanesi ile çocuk arabasının diğer uçakla geldiğini, ancak kendisine ve eşine ait şahsi eşyalarının bulunduğu valizin gelmediğini ve nerede olduğunun bilinmediğini, şahsi eşyalarının kaybolması nedeniyle tatilden amaçladığı verimi alamadığını, kaybolan valizin ancak üç gün sonra teslim edildiğini, valizi teslim almak için gece saat 03.00’te özel araç tutarak havaalanına gitmek zorunda kaldığını beyan etmiştir.
O halde 3 gün valizini geç ve gece yarısı teslim alan uçak yolcusu dinlenme, eğlenme ve tatil amacıyla gittiği Alanya’da havayolunca bagajın teslim edilmemesi ve ne zaman teslim edileceğinin belirsizliği nedeniyle eş ve çocuklarıyla huzurlu vakit geçirememiştir. Bagajının hemen gönderileceğinin belirtilmesine rağmen üç gün sonra havaalanına çağrılarak gece saat 03.00’te teslim edilmiştir. İlk günden itibaren üzerindeki elbiseyle kalmış ve otelin etkinliklerine katılamamıştır.
Uçak yolcusu davacı bagajını teslim almak için gece vakti Alanya’dan Antalya’ya gitmek zorunda kalmıştır. Bagajını teslim alana kadar her gün ofise gitmiş ya da sürekli irtibat sağlamaya çalışmıştır.
Stres altında
Bagajına ulaşabilme çabası ve stres içinde tatilinin yarısının geçtiği iddiasıyla uçak yolcusu manevi tazminat talep etmiştir.
HGK kararına göre yolcunun tatili boyunca yaşadığı elem ve ızdırap ile yolcunun kişilik haklarını zedelenmesi nedeniyle TBK’nin 58. maddesinde belirtilen manevi tazminat koşullarının gerçekleştiğinin kabulü ve 2 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesi gerekir. Sözleşmeye aykırılık tek başına manevi tazminat gerektirmez ise de özel hâl ve şartlarda davacının kişilik haklarının zedelenmesi durumunda haksız fiilin neticelerini doğurmakta ve manevi tazminat gerektirmektedir. TBK’nin 114/2 maddesi gereğince haksız fiil sorumluluğuna ilişkin hükümler kıyas yoluyla sözleşmeye aykırılık hallerine de uygulanır.
Nedensellik bağı
Borcun zamanında veya hiç yerine getirilmemesi nedeniyle meydana gelen olaylarda duyulan acı, üzüntü ile borca aykırı davranışta bulunan borçlunun eylemi arasındaki nedensellik bağının nasıl kurulacağı önem taşımaktadır. Para borcunun ödenmemesi alacaklının kişilik hakkını ihlal etmemekte ise de bunun neticesinde gelişen olaylar bu hakkı ihlal edebileceğinden nedensellik bağı burada kurulabilmektedir.
Sonuçta, uçağa verilen bagajın geç teslim edilmesinin somut olaydaki sonuçlarına göre, eğer ortaya kişilik haklarına saldırı niteliğinde haksız eylem ortaya çıkarsa ve bu sebeple de kişi manevi elem ve ızdırap yaşarsa, havayolu şirketinden maddi tazminatın yanında manevi tazminat da talep edilebilir.
Erol Ulusoy / Milliyet
