Türkiye’de döviz kuruna bağlı olarak artan fiyatların yanı sıra ÖTV oranları ve taksit sınırı, başta iPhone gibi üst segment telefonlar olmak üzere yurtdışı cihazlara ilgiyi artırdı.
Türkiye ile iki kata yaklaşan fiyat farkı nedeniyle yurtdışına iPhone turlarında rekor kırılırken, yurtdışına çıkış imkanı bulamayan vatandaşlar ise başka bir yol olarak sigortalı uçak biletlerine yöneldi.
Ekonomim.com’dan Yener Karadeniz’in haberine göre, kaçak yollarla ülkeye giren telefonları Türkiye fiyatının yüzde 60’ı fiyatla satın alan vatandaşlar, kimlik kartı ile girilebilen ülkelere sigortalı bilet alarak pasaport kontrolünden geçiyor, ardından sadece sigorta masrafını ödeyerek bileti iptal ettiriyor. Bu şekilde gümrüksüz alana giren tüketiciler bu yol ile hem vergisiz alıveriş imkanından faydalanıyor hem de giriş-çıkış belgesi ile yurtdışı telefonlarını kaydettirebiliyor. Bu yol ile yılda 10 binden fazla işlem yapıldığı tahmin ediliyor.
Sözkonusu işlemin pasaport kayıt ücretinin 6 bin 91 TL’ye çıkacağı ocak ayı öncesinde daha da arttığı tahmin ediliyor. Sektör temsilcileri, bu şekilde illegal yolla ülkeye giren telefon sayısının ilk kez yasal yolla giren telefon sayısını geride bıraktığını dile getiriyor.
İllegal yollarla ülkeye giren telefonda artış var
Türkiye İstatistik Kurumu verileri de bu durumu doğruluyor. Sözkonusu istatistiklere göre, 2019’da 12 milyona kadar çıkan cep telefonu ithalat adedi, geçen yıl 4,3 milyona geriledi. Bu yılın ocak-ekim döneminde ise söz konusu rakam 2,3 milyona kadar düştü. Mobil İletişim Araçları ve Bilgi Teknolojileri İş İnsanları Derneği (MOBİSAD) Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, artan vergi yükü ve taksit sınırı gibi kararların yasal telefon satışlarında düşüşe yol açarken yolcu beraberi ve illegal yollarla ülkeye giren telefonda ise tam tersi oranda artışa yol açtığını kaydetti. Turnacı’ya göre söz konusu yollarla ülkeye giren telefon sayısı en iyimser tahminle 1,5 milyonu, yolcu beraberi olmak üzere 5 milyonu geçti.
20 bin TL’ye varan fiyat avantajı
Bu duruma yol açan en önemli etken elbette fiyat avantajı olarak öne çıkıyor. Son rakamlara göre, Apple’ın en son çıkardığı modellerden iPhone 14 Pro Max, şirketin online sitesinde 43 bin 999 TL’ye satılırken, hali hazırda aynı cihaz, online ikinci el satış sitelerinde ya da cadde mağazalarında pasaport kaydı olmaksızın en düşük 25 bin, en yüksek 32 bin TL civarı fiyatla satın alınabiliyor. Cihazı, kaydettirmek için ise örneğin Kıbrıs’a bilet alan vatandaşlar, kimlik kartı ile harç pulu da ödemeden pasaport kontrolünden geçiyor. Ardından sigortalı biletini iptal ettirerek bilete ödediği fiyatın yüzde 90’ını geri almanın yanı sıra isterse vergisiz alandan alışveriş imkanından da faydalanıp, yeniden çıkış yapıyor. Böylece gerçek anlamda yurt dışına çıkmadan, alınan yurt dışı giriş-çıkış belgesi ile pasaport kayıt ücreti ödenerek 20 bin TL’ye varan fiyat avantajı ile söz konusu telefona sahip olunabiliyor.
MOBİSAD Başkanı Mustafa Kemal Turnacı, yüzde 80’i aşan vergi yükü nedeni ile yurt dışı ile açılan fiyat makası ve taksit sınırının yasadışı telefonlarda özelikle bu yıl patlamaya yol açtığını söyledi. Bu durumun Türkiye’de bilişim sektörüne büyük zarar vermesinin yanı sıra devletin de vergi kaybına uğradığını dile getiren Turnacı, çözüm için ise ya vergi yükünün düşürülerek yurt dışı ile fiyat makasının kapanması, ya da vergi yükü ile pasaport kayıt ücretinin eşitlenmesi gerektiğini savundu. Başkan Turnacı, uzun süredir verdikleri taksit mücadelesi konusunda da fiyat fark etmeksizin 12 ay taksit önerisini yineledi.
Kısıtlama kararları
Geride kalan dönemde klonlanmış telefon ve yurtdışı cihaz satışının önüne geçmek için önemli sayılabilecek kısıtlama kararları alındı. Bunlardan ilki sinyal alınamayan telefonların 1 yıl içinde pasife alınması diğeri ise yolcu beraberinde getirilen telefon sayısının 3 yıl içinde 1 adet ile sınırlandırılması. Öte yandan kararlara yurtdışından getirilen telefonun “yolcunun kimlik numarasına kayıtlı hatlarla kullanılma şartı” da eklenmişti. Tüm bunlar da Yunan Adaları, Gürcistan ve Kıbrıs gibi kimlik kartı ile girilebilen ülkelere iPhone turlarında patlamaya yol açmıştı.
Ekonomim