Sivil havacılıkta kullanılan kerosen bazlı Jet A‑1 yakıtı, ham petrolün orta distilat fraksiyonundan elde edilir; aromatik oranı %20’nin altında tutulur, böylece motor içi tortu oluşumu minimize edilir. Uçak yakıtı nedir sorusu teknik belgelerde “hydrotreated kerosene” şeklinde geçer; n-parafin zincirlerinin yüksek ısı değerine rağmen düşük donma karakteri, uzun menzilli uçuşların güvenlik eşiğini belirler. Litre fiyatı küresel hub’larda ocak 2025 ortalamasına göre 0,90 – 1,05 USD aralığındadır. Bu tutar, Brent petrol referansının yanı sıra karbon vergisi ve lojistik maliyetlere göre belirlenir. Uçak motorları dizel gibi sıkıştırma ateşlemesi yerine, sürekli yanma odasında sabit basınç esasına göre çalışır; bu da “uçak yakıtı adı” konusunu otomotiv benzin‑dizel ikileminden ayırır. Havacılık sektöründe karbon ayak izini düşürmek adına “Sustainable Aviation Fuel” (SAF) projeleri rafine atık yağlar, alg bazlı formlarla ilerliyor. Havacılık haberleri akışını izleyerek yeni karışımlara dair sertifikasyon güncellemelerini takip edebilirsiniz.
UÇAK YAKITI İSMİ VE TANIMI
Havacılık sözlüğünde Jet A‑1, NATO terminolojisinde F‑35 koduyla anılır; ABD’de askeri JP‑8 varyantı %0,1’den düşük kükürt sınırıyla öne çıkar. Uçaklardaki yakıt nedir sorusu böylece kerosen ailesinin düşük donma baskılı, yüksek flash point’li versiyonuna işaret eder. Turbofan motor üreticileri, ASTM D1655 standardını referans alarak yakıtın viskozite, yoğunluk ve net ısı değerini spesifikasyonuna ekler.
UÇAK YAKITI LİTRESİ NE KADAR?
- 2025 Ocak Avrupa ortalaması: 1,02 USD/litre
- Orta Doğu tedarik merkezleri: 0,88 USD/litre
- ABD Gulf Coast spot fiyatı: 0,95 USD/litre
- Karbon vergisi (AB ETS faz 4): 0,15 USD/litre ek maliyet
- Biyoyakıt harmanı (SAF 50/50): standart kerosenden %30 daha pahalı
UÇAK YAKITI NEYDEN YAPILIR?
Ham petrolün 150 – 250 °C kaynama aralığında damıtılan kerosen kesiti, hidrodesülfürizasyon işleminden geçirilerek kükürt, azot ve aromatik bileşenleri azaltılır. Böylece yakıt, yüksek ısıl enerji sunarken motor metalinde korozyon riskini düşürür. Alternatif üretim yolu olan HEFA‑SAF (Hydroprocessed Esters and Fatty Acids) ise atık bitkisel yağların hidrojen dolumlu kırılmasıyla Jet A‑1 eşdeğer kimya yapı sunar.
UÇAKLARDAKİ YAKIT TÜRLERİ
- Jet A‑1: Sivil yolcu jetlerinin küresel standardı, -47 °C donma, 42 MJ/kg ısıl değer.
- JP‑8: Askeri hava araçları için geliştirilen, korozyon inhibitörlü kerosen varyantı.
- AvGas 100LL: Pistonlu küçük uçak motorlarında kullanılan düşük kurşunlu (LL) benzin.
- SAF (Biyo‑Jet): Atık yağ, lignoselülozik ve sentetik gazdan üretilen düşük karbonlu alternatif.
SIKÇA SORULAN SORULAR (FAQ)
Uçaklarda kullanılan yakıt nedir?
Ticari jetlerde Jet A‑1; pistonlu genel havacılık uçaklarında AvGas 100LL kullanılır.
Uçak hangi yakıtla uçar?
Modern turbofanlar kerosen bazlı Jet A‑1 veya JP‑8; yeni nesil SAF harmanları %50’ye kadar karışım oranı ile kullanır.
Uçak yakıtı dizel mi benzin mi?
Jet yakıtı, kimyasal olarak dizel aralığına yakın kerosen olup otomotiv benzinden daha ağırdır.
1 ton uçak yakıtı kaç litre?
Jet A‑1 yoğunluğu 0,80 kg/L civarındadır; dolayısıyla 1 ton yakıt yaklaşık 1 250 litre eder.