Ekonomideki daralma ve alım gücündeki düşüş havayollarının iç hat yolcu sayısında sert gerilemeye neden olurken yeni havalimanına taşınmanın getirdiği ek maliyet, yere indirilen Max’ler ve geciken Airbus teslimatlarının yarattığı kapasite sıkıntısıyla THY bu etkiyi bilançosunda daha yoğun hissetti. Pegasus ise dış uçuşlara odaklanarak birim gelirlerini artırdı.
Havayolunun net kârı ikinci çeyreğin ardından üçüncü çeyrekte de gerilerken, marjlardaki baskının önümüzdeki iki çeyrekte de sürmesini bekleyen şirket maliyet kısıcı bir programı devreye aldı.
İç talepteki daralmayı, iç hat uçuşlardaki kapasitesinin bir bölümünü daha uzun ve kârlı dış hatlara yönelterek aşma yoluna giden Pegasus ise bu sayede yan gelirlerini de önemli ölçüde artırırken, birim gelirlerdeki güçlü yükselişin etkisiyle üçüncü çeyrekte marjlarını yukarı çekmeyi başardı.
THY’nin net kârı gerilemeye devam ediyor
THY’nin net kârı ikinci çeyrekteki yüzde 70 düşüşün ardından üçüncü çeyrekte de yüzde 6.3 geriledi. Üçüncü çeyrekte net kârdaki daha sert bir düşüşü net finansman gelirleri sınırlandırırken, operasyonel kârdaki düşüş ise yüzde 28.5 olarak kayda geçti.
THY’nin sezonsal olarak önemli olan üçüncü çeyrek finansallarında yolcu verimindeki baskı ve maliyet tarafındaki artışların etkili olduğunu belirten Oyak Yatırım Araştırma Direktörü Melis Pocar şunları söyledi: “Filo planlarından sapmalara sebep olan Boeing 737Max’le ilgili gelişmeler, geciken Airbus Neo siparişleri ve bunun etkisiyle önceden alınmış personele ilişkin giderler ve göreceli olarak daha büyük ve maliyetli yeni hub -daha büyük alan, personel artışı, eskiye göre düzelme söz konusu olsa da taksi sürelerine ilişkin maliyetler- de finansalları etkiledi.”
İstanbul Havalimanı maliyetleri artırdı
THY, nisan ayında İstanbul Havalimanı’na taşınmıştı. Ancak İstanbul Havalimanı’nın Atatürk Havalimanı’na göre çok daha büyük ve pahalı olması, burayı merkez olarak kullanan THY’nin maliyetlerini de yukarı taşıdı.
Yatırımcı sunumunda yer alan bilgiye göre THY’nin EBITDAR marjı yeni havalimanı kaynaklı artan maliyetler ve personel giderlerindeki artış nedeniyle dokuz ay sonunda geçen yılki yüzde 28.1 seviyesinden yüzde 22.3’e geriledi. EBITDAR marjı üçüncü çeyrek özelinde de yüzde 38’den yüzde 32.4’e indi.
THY CFO’su Murat Şeker, üçüncü çeyrek sonuçlarının ardından düzenlenen analist bilgilendirme toplantısında yaptığı değerlendirmede şöyle konuştu: “Havaalanı ve üst geçiş maliyetleri İstanbul Havalimanı’ndaki yüksek birim maliyetlere bağlı olarak arttı. Yine taşınmayla ilişkili olarak, operasyon alanının büyümesi, artan geçici istihdamlar ve daha yüksek birim maliyetler nedeniyle yer hizmetleri maliyetleri de arttı. Düşük baz etkisi 2020’nin ikinci çeyreğine kadar maliyet kalemine yansımaya devam edecek.”
THY’nin yatırımcı sunumuna göre, yeni havalimanına taşınmanın ardından üçüncü çeyrekte THY’nin havaalanı ve üst geçiş giderleri bir önceki yıl aynı döneme göre yüzde 12.2, yer hizmetleri giderleri de yüzde 21.7 artış kaydetti. Personel giderleri ise üçüncü çeyrekte yüzde 35.9 yükseldi.
İnidirim için havalimanı işletmecisiyle görüşülüyor
Söz konusu maliyet artışlarının ardından THY, maliyet düşürücü bir programı uygulamayı koydu. CFO Şeker’in verdiği bilgiye göre THY bu sayede bu yıl son çeyrekte maliyetlerde 100 milyon dolarlık tasarrufa gitmeyi planlıyor.
THY ayrıca, İstanbul Havalimanı’nda indirim almak için havalimanı işletmecisiyle de görüşmeler yürütüyor.
Ancak THY’nin maliyetler dışında karşı karşıya olduğu bir diğer sorunu da filo planlaması oluşturuyor.
Filosundaki 12 adet Max’i Mart ayında yere indirmek zorunda kalan THY, ikinci çeyrekte filoya eklenmesi planlanan 12 Max daha dahil edildiğinde, sene başındaki kapasite planlamasına göre 24 Max ekside bulunuyor. THY, Max’lerden kaynaklı kayıpların yanı sıra, bu yıl teslim almayı öngördüğü altı adet A321 neo siparişinde teslimatın gecikerek 2020’ye ötelenmesi nedeniyle de zorluk yaşıyor.
Şirket 80 milyon olan yolcu hedefini 76 milyona, 14.1 milyar dolarlık gelir beklentisini de 13.4 milyar dolara indirmişti.
Dış uçuşlara odaklanan Pegasus’un birim gelirleri arttı
İstanbul Havalimanı’nın yüksek maliyeti ve yere indirilen Max’lerin bilançoda baskısını hisseden THY’ye karşın, bu iki unsurdan da etkilenmeyen Pegasus ise, daralan iç talep sorununu ise iç/dış hat lokasyonunu yeniden düzenleyerek aşma yoluna gitti.
Şirket bu sayede daha uzun mesafeli uçuşlarla hem birim maliyeleri düşürüp hem de yan gelirleri artırmayı başardı.
Pegasus’un üçüncü çeyrekte yan gelirleri yüzde 33, birim gelirleri yüzde 25 artarken; şirket bu iki unsurun etkisiyle FAVÖK marjını 1.5 puan artırarak yüzde 48.6’lık rekor seviyeye ulaştı.
Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin verilerine göre, Türkiye genelindeki havalimanlarında dış hat yolcu trafiği ilk dokuz ayda yüzde 10.5 artarken, iç hat yolcu trafiği ise yüzde 12.7 geriledi.
(Diken)
