Pandemide 3 milyondan fazla kişiye kısa çalışma ödeneği ödenerek, bu kişilerin iş ilişkisinin devamı sağlandı. 30 Haziran’da biten “kısa çalışma”dan faydalananlar yeniden işsizlik maaşı hak etmeden önce her ne nedenle işten ayrılırlarsa ayrılsınlar işsizlik maaşı alabilirler.
Kısa çalışma ödeneğinden yararlanma şartları normal başvuru halinde işsizlik maaşı alma şartları ile aynıydı. Ancak koronavirüs nedeniyle şartlar kolaylaştırıldı. Son 3 yılda en az 450 gün işsizlik sigortası primi olan ve son 60 gün iş sözleşmesi var olan çalışanlar kısa çalışma ödeneği alabilirdiler.
Dolayısıyla bazı çalışanlar (son 3 yılda en az 600 gün primi olup 120 gündür iş sözleşmesi bulunanlar) aynı zamanda işsizlik sigortasından maaş alma hakkına da sahip olarak kısa çalışma ödeneği aldılar, bazı çalışanlar ise (son 3 yılda 600 gün primi olmayıp 450 gün primi olan ya da son 120 gündür iş sözleşmesi olmayıp son 60 gündür iş sözleşmesi bulunanlar) işsizlik maaşı hakkı yokken kısa çalışma ödeneği alabildiler.
MAHSUPLAŞMA SORUSU
Normalde kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanan işçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre, işsizlik maaşı alabileceği süreden mahsup ediliyor. Yani kısa çalışmaya gidilen tarihte 10 ay işsizlik maaşı almaya hak kazanan bir işçi, 3 ay boyunca kısa çalışma ödeneği alırsa, geriye 7 aylık işsizlik maaşı hakkı kalıyor. Kısa çalışma ödeneği miktar olarak değil, süre olarak işsizlik maaşından düşülüyor.
Dolayısıyla işçinin maddi açıdan kaybı olmuyor, yalnızca işsizlik maaşı alabileceği süre kısalıyor. Diğer yandan kısa çalışma ödeneğinin işsizlik maaşı alınacak süreden mahsup edilmemesi yönünde Cumhurbaşkanı kararı yayımlandı ve bu sürelerin işsizlik maaşından mahsup edilmemesi sağlandı. Bu nedenle kısa çalışmadan çıkan işçi kısa çalışmaya gidildiği tarihten ne kadar hak etmişse o süre kadar işsizlik maaşı alabilecek.
Kısa çalışma ödeneği alan işçi, kısa çalışmanın başlangıç tarihi itibarıyla işsizlik ödeneğine hak kazanmış oluyor. Örneğin 1 Nisan 2020 itibarıyla kısa çalışmaya gidilen işyerinde son 3 yıl kesintisiz çalışmış bir işçi, 10 ay işsizlik maaşı alma hakkına sahip olarak kısa çalışma ödeneği alıyor. Yani işverenin kısa çalışmaya başvurusu sonrası kısa çalışma ödeneği almaya başlayan işçilerin işsizlik sigortasından yararlanmak için gerekli fesih şartı sağlanmış oluyor. Kısa çalışma ödeneği alabilmek için prim şartını sağlamış işçi, fesih şartını da sağlıyor ve o tarih itibarıyla kaç ay işsizlik maaşı alma hakkı varsa kısa çalışma ödeneği aldığı aylar bu süreden düşülüyor.
Ancak mahsup konusundaki Cumhurbaşkanı kararı nedeniyle koronavirüs nedeniyle kısa çalışan işçilerin kısa çalışma aldıkları süre işsizlik ödeneklerinden düşülmeyecek.
ÇIKIŞ NEDENİ ÖNEMLİ
İstifa eden, emeklilik nedeniyle işten ayrılan, yaş dışı diğer şartları tamamlayarak istifa eden işçi prim şartlarını sağlasa da işsizlik maaşı alamaz. Ancak kısa çalışmaya gidilen işyerinde kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanan işçi, işsizlik sigortasından maaş almaya da hak kazanmış olduğu için kısa çalışma süresi sonunda istifa etse ya da işsizlik maaşı hak etmeyecek şekilde işten ayrılsa bile işsizlik ödeneği alabiliyor. Bu istisna kısa çalışma ödeneği alan kişilerin işsizlik maaşı alması için fesih şartını ortadan kaldırmış oluyor.
İSTİFA İLE İŞSİZLİK MAAŞI
Kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde kısa çalışma ödeneği almaya hak kazanan kişilerden son 3 yılda en az 600 günü olup son 120 gündür iş sözleşmesi bulunanlar, kısa çalışma sonlandıktan sonra istifa ederek işten ayrılırlarsa işsizlik maaşı alabilirler. Bu durumdaki işçi kısa çalışma ödeneği aldığı tarihte işsizlik maaşı almaya hak kazanmış olduğu için fesih nedeni şartı aranmaksızın ve işsizlik maaşı alabileceği süreden kısa çalışma aldığı süre de düşülmeyerek ilk hak ettiği süre olan 10 ay işsizlik maaşı alabilir.
3 YIL İÇİNDEKİ PRİME DİKKAT
Kısa çalışma uygulamasındaki prim şartları, koronavirüs nedeniyle yapılan başvurularda kolaylaştırılmıştı. Bu nedenle koronavirüs nedeniyle kısa çalışmaya gidilen işyerlerinde kısa çalışma ödeneği alan işçilerin tamamı aynı zamanda işsizlik maaşı almaya hak kazanmış değiller. Bu kişilerin istifa ederek ya da işsizlik sigortasından maaş alamayacak şekilde iş sözleşmeleri sonlandırıldıktan sonra işsizlik sigortasından maaş almaları mümkün değil. Çünkü bu kişiler kısa çalışma başlangıç tarihinde işsizlik maaşı hak etmiş durumda değiller. Dolayısıyla bu şekilde işsizlik maaşı almak isteyen kişilerin kısa çalışma ödeneği başlangıç tarihinden önceki 3 yıl içerisindeki prim sayılarını kontrol etmeleri çok önemli.
Kaynak: Prof. Dr. Cem Kılıç – NTV
