IATA, “Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği” (International Air Transport Association) kelimelerinin kısaltmasıdır.
Bu, bir kulüpten çok, gökyüzünün “Birleşmiş Milletleri” gibidir. IATA, havayoluyla yolcu ve kargo taşımanın küresel kurallarını belirleyen “denetleyici kurumdur”.
Peki, görevi tam olarak nedir? Sizin A noktasından B noktasına güvenli, verimli, hızlı ve aynı standartlarda uçmanızı sağlamak.
Bu dev kuruluş, tüm havayolları için aynı kuralları belirler. Güvenlikten terminal tasarımına, bilet fiyatlandırmasından kargo prosedürlerine kadar her şeyin bir standardı vardır ve bu standartları IATA belirler.
Bir Alfabeden Fazlası: O 3 Harfli Kodlar Neden “Hayat Kurtarır”?
İşte o meşhur kodlara geri dönelim. Havacılıkta, her saniye kritiktir. Bir pilotun veya hava trafik kontrolörünün, telsizle konuşurken “Londra Heathrow Havalimanı” demesi saniyeler sürer.
Ancak “LHR” demesi bir saniyeden az sürer.
Acil bir durumda, bu “gizli dil”, sıfır hatayla, en hızlı şekilde iletişim kurmayı sağlar. IATA, bu “hatasız” iletişim için dünyadaki her havalimanına 3 harften oluşan benzersiz bir kod atar. Bu kodlar genellikle o şehrin veya havalimanının adından türetilir:
- SAW (Sabiha Gökçen)
- IST (İstanbul)
- ESB (Esenboğa – Ankara)
- AYT (Antalya)
- AMS (Amsterdam)
- FRA (Frankfurt)
- LHR (London Heathrow)
- JFK (John F. Kennedy – New York)
- DXB (Dubai)
O “X” Harfinin Garip Sırrı Nedir?
Peki, Los Angeles neden “LA” değil de “LAX”? Veya Portland neden “PDX”?
Bunun sırrı tarihte gizli. 1930’lu yıllarda, havalimanlarına sadece iki harfli kodlar veriliyordu (Los Angeles = LA gibi). Ancak havacılık sektörü o kadar hızlı patladı ki, iki harf yetmemeye başladı ve sistem acilen üç harfli koda geçmek zorunda kaldı.
Olası karışıklıkları önlemek için, “LA” gibi eski ve köklü havalimanlarının kodlarının sonuna rastgele bir “X” harfi eklendi. Bugün gördüğünüz o “X” harfi, aslında o havalimanının ne kadar köklü olduğunun bir mirasıdır!
IATA’nın Görevi Sadece Kod Vermek Değil!
IATA’nın “görünmez” görevleri, hayatımızın her anına dokunur:
- Adil Rekabet: Havayolu şirketleri arasında adil bir rekabet ortamı yaratır.
- Standart Belirleme: Bagajınızın nasıl taşınacağı, kargonun nasıl yükleneceği ve hatta havalimanı terminallerinin nasıl tasarlanacağı konusunda (kaybolmamanız için) standartları belirler.
- Sorun Çözme: Belirli zamanlarda yapılan seminer ve kongrelerle, tüm üye ülkelerin (havayollarının) sorunlarını tartışır ve ortak çözümler üretir.
Bir dahaki sefere elinizdeki biniş kartına baktığınızda, o üç harfin (ister ESB, ister CDG, ister BCN olsun) sadece bir kısaltma olmadığını; sizi güvenle uçurmak için tasarlanmış devasa, küresel bir sistemin en önemli parçası olduğunu hatırlayın.
