Son on yılda, insansız hava araçları (İHA) ve silahlı insansız hava araçları (SİHA), savaş doktrinlerinde ve askeri operasyonlarda köklü bir dönüşüme yol açtı. Keşif ve gözetlemeden hedef tespiti ve hassas vuruşlara kadar geniş bir görev yelpazesinde kullanılan bu platformlar, insanlı uçaklara kıyasla daha düşük maliyetli, daha uzun süre havada kalabilen ve insansız olmaları nedeniyle daha az risk taşıyan avantajlar sunuyor. Bu durum, birçok ülkenin İHA/SİHA teknolojisine milyarlarca dolar yatırım yapmasına neden oldu. 2025 yılı itibarıyla, bazı ülkeler bu alanda liderliği ele geçirirken, küresel güç dengeleri de bu yeni teknolojinin etkisiyle yeniden şekilleniyor.
İHA VE SİHA NEDİR VE MODERN SAVAŞLARDA NEDEN BU KADAR ÖNEMLİ?
İnsansız Hava Aracı (İHA): İnsan pilotu olmayan, uzaktan kontrol edilebilen veya önceden programlanmış görevleri otonom olarak yerine getiren hava aracıdır. Keşif, gözetleme, istihbarat toplama, hedef tespiti ve haberleşme gibi görevlerde kullanılır. Silahlı İnsansız Hava Aracı (SİHA): İHA’ların silah taşıyabilen ve hedeflere angajman yapabilen versiyonlarıdır. Hassas güdümlü mühimmatlarla donatılabilirler.
Modern Savaşlardaki Önemi:
- Asimetrik Üstünlük: Özellikle zayıf hava savunmasına sahip rakiplere karşı büyük avantaj sağlar.
- Maliyet Etkinliği: İnsanlı savaş uçaklarına göre üretim ve operasyon maliyetleri daha düşüktür.
- İnsan Kaybı Riskinin Azalması: Riskli görevlerde pilotların hayatını tehlikeye atmadan operasyon yapılmasına olanak tanır.
- Uzun Süreli Havada Kalış: Daha uzun süre havada kalarak sürekli gözetleme ve hedef takibi yapabilirler.
- Hassas Vuruş Kabiliyeti: Gelişmiş sensörler ve güdümlü mühimmatlarla hedeflere nokta atışı yapabilirler.
2025 EN ÇOK İHA VE SİHA’SI OLAN ÜLKELER
Global Firepower ve diğer savunma analizi kaynaklarının 2025 yılı tahminlerine göre, askeri İHA envanterinde (hem silahlı hem de silahsız tüm askeri İHA’lar dahil) öne çıkan ülkeler ve yaklaşı sayılar şöyledir:
- Amerika Birleşik Devletleri:
- Tahmini İHA Sayısı (2025): Yaklaşık 13.000 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: MQ-9 Reaper (en bilinen silahlı İHA’lardan biri), RQ-4 Global Hawk (yüksek irtifa gözetleme İHA’sı), MQ-1C Gray Eagle, RQ-11 Raven (taktik, küçük İHA). ABD, hem sayıca hem de teknolojik olarak küresel liderliğini sürdürüyor. Filosunun %60’ından fazlasını AeroVironment RQ-11 Raven gibi küçük keşif İHA’ları oluştursa da, MQ-9 Reaper gibi gelişmiş SİHA’ları da aktif olarak kullanıyor.
- Türkiye:
- Tahmini İHA/SİHA Sayısı (2025): Yaklaşık 1.421 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: Bayraktar TB2 (küresel çapta tanınan, muharebe sahasında etkinliğini kanıtlamış SİHA), Bayraktar Akıncı (daha ağır mühimmat taşıyabilen ve daha uzun menzilli SİHA), TUSAŞ Anka (orta irtifa uzun havada kalışlı İHA), TUSAŞ Aksungur (yüksek taşıma kapasiteli SİHA), Bayraktar Kızılelma (insansız savaş uçağı – MİUS). Türkiye, yerli ve milli üretimiyle bu alanda hızlı bir yükseliş sergileyerek dünya ikincisi konumuna gelmiştir. Özellikle Bayraktar TB2, Karabağ, Libya ve Ukrayna gibi farklı çatışma bölgelerindeki etkinliğiyle uluslararası ilgi çekmiştir.
- Polonya:
- Tahmini İHA/SİHA Sayısı (2025): Yaklaşık 1.209 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: Özellikle Warmate gibi hafif “loitering munition” (gezgin mühimmat) İHA’lara yaptığı yatırımlarla dikkat çekiyor. Ayrıca Orbiter ve Orlik gibi sistemleri de envanterinde bulunduruyor.
- Rusya:
- Tahmini İHA/SİHA Sayısı (2025): Yaklaşık 1.050 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: Orlan-10 (keşif), Forpost-R, Kronshtadt Orion (SİHA), S-70 Okhotnik (ağır insansız savaş uçağı). Rusya, devam eden askeri angajmanları nedeniyle İHA üretimine ve kullanımına önemli ölçüde odaklanmıştır.
- Almanya:
- Tahmini İHA/SİHA Sayısı (2025): Yaklaşık 670 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: Heron TP (İsrail’den kiralanan), KZO 300 (taktik keşif).
- Hindistan:
- Tahmini İHA/SİHA Sayısı (2025): Yaklaşık 625 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: Heron TP (İsrail menşeli), Nishant (yerli keşif İHA), Ghatak (hayalet insansız savaş uçağı projesi).
- Fransa:
- Tahmini İHA/SİHA Sayısı (2025): Yaklaşık 591 adet.
- Öne Çıkan Sistemler: Watchkeeper, Patroller (keşif), Barracuda (hayalet insansız savaş uçağı projesi).
İHA/SİHA TEKNOLOJİSİNDEKİ SON GELİŞMELER VE GELECEK PROJEKSİYONLARI
İHA/SİHA teknolojisi, sürekli olarak yenilenmekte ve geleceğin hava muharebesini şekillendirmektedir:
- Yapay Zeka ve Otonom Sistemler: İnsan müdahalesi olmadan daha karmaşık görevleri yerine getirebilen, karar alma yetenekleri gelişmiş otonom İHA’lar geliştirilmektedir.
- Sürü İHA’lar: Tek bir operatör tarafından kontrol edilen veya kendi aralarında koordine olabilen yüzlerce küçük İHA’dan oluşan sürüler, düşman savunmalarını boğmak için kullanılabilmektedir.
- Hayalet İHA’lar: Radara yakalanmayan, stealth özellikli insansız savaş uçakları (MİUS), gelecekte derinlemesine düşman hava sahasına sızma görevlerinde kilit rol oynayacaktır.
- Farklı Görev Profilleri: Keşif ve taarruzun yanı sıra lojistik destek, elektronik harp, sinyal bozma ve hatta havadan havaya muharebe yeteneklerine sahip İHA’lar geliştirilmektedir.
TÜRKİYE’NİN İHA/SİHA İHRACAT BAŞARISI VE KÜRESEL ETKİSİ
Türkiye, yerli İHA/SİHA üretimiyle sadece kendi savunma ihtiyaçlarını karşılamakla kalmıyor, aynı zamanda bu alanda önemli bir ihracatçı ülke haline gelmiştir. Bayraktar TB2, Azerbaycan, Ukrayna, Polonya, Katar gibi 30’dan fazla ülkeye ihraç edilerek küresel pazarda önemli bir yer edinmiştir. Bu durum, Türkiye’nin savunma sanayiindeki teknolojik bağımsızlığını artırırken, aynı zamanda diplomatik ve stratejik ilişkilerine de katkıda bulunmaktadır.
İHA/SİHA’lar, günümüz ve gelecekteki askeri stratejilerin temel taşları olmaya devam edecektir. Bu alandaki teknolojik yarış ve kapasite geliştirme çabaları, ülkelerin küresel ve bölgesel güç dengelerindeki yerini belirlemede kritik bir rol oynamaktadır.
