Uçuş öncesi güvenlik kontrolü, seyahatin en stresli ama en zorunlu aşamalarından biridir. Metal dedektörlerinden ve x-ray cihazlarından geçerken, bazen görevliler elinize, ayakkabınızın tabanına veya el bagajınızın yüzeyine bir bez veya kağıt parçası sürerek bunu özel bir cihaza yerleştirir. Bu işlem, genellikle saniyeler içinde tamamlanır ve çoğu yolcu bu küçük testin tam olarak ne anlama geldiğini bilmez. Oysa bu basit hareket, havalimanı güvenliğinin görünmez kahramanlarından biri olan ve terör tehditlerini engellemede kullanılan yüksek teknolojili bir testtir.
GİZLİ PROSEDÜR
Elinize veya bagajınıza sürülen o bez veya kağıt parçası, yüzeydeki mikroskobik düzeydeki kalıntıları toplamak için kullanılır. Bu prosedür, “İz Miktarda Patlayıcı Tespit Cihazı” (ETD – Explosive Trace Detection) testi olarak bilinir.
Patlayıcı Madde Kalıntısı (Trace Detection) Sırrı: Bu testin amacı, patlayıcı maddelerin çok küçük, gözle görülmeyen kalıntılarını bile tespit etmektir. Bir kişi patlayıcı maddelerle temas ettiyse veya bomba yapımında kullanılan kimyasallarla uğraştıysa, bu maddelerin molekülleri ellerine, kıyafetlerine veya taşıdıkları eşyalara bulaşır. Bu kalıntılar, o kadar küçüktür ki, sadece mikroskobik düzeyde analiz edilebilir. Görevlinin elinize sürdüğü bez, bu molekülleri toplar.
O SANİYELER İÇİNDE NE OLUYOR? YÜKSEK TEKNOLOJİ ANALİZİ
Toplanan bez, anında ETD cihazına yerleştirilir. Cihaz, bezi yüksek ısıya maruz bırakarak toplanan kalıntıları buharlaştırır. Bu buharlaştırılan kimyasallar daha sonra analiz edilir.
- Kimyasal Tanıma: ETD cihazı, iyon hareketlilik spektrometresi (IMS) adı verilen bir teknoloji kullanarak, buharlaşan molekülleri saniyeler içinde analiz eder. Bu analiz, cihazın patlayıcı yapımında kullanılan nitratlar, TNT, Semtex veya diğer kimyasal bileşikleri içerip içermediğini anlamasını sağlar.
- Hızlı Sonuç: Test, genellikle 7 ila 10 saniye içinde sonuç verir. Cihaz “Temiz” sinyali verirse, yolcu yoluna devam eder. Eğer cihaz bir kimyasal kalıntı tespit ederse, alarm verir ve yolcu ile bagajları daha detaylı bir incelemeye alınır.
YANLIŞ ALARM RİSKİ: ELLERİNİZDEKİ KALINTININ KAYNAĞI NE OLABİLİR?
Bazen cihaz, yolcuların masum bir şekilde temas ettiği maddeler nedeniyle de alarm verebilir. Bu durum, “yanlış alarm” olarak adlandırılır. Örneğin:
- İlaçlar: Bazı ilaçlar, özellikle nitrogliserin içeren kalp ilaçları, patlayıcı yapımında kullanılan kimyasallarla benzer moleküler yapıya sahiptir ve alarmı tetikleyebilir.
- Gübre ve Temizlik Malzemeleri: Bazı tarım gübreleri ve ev temizlik malzemeleri, nitrat içeriği nedeniyle benzer tepkimeler verebilir.
- Yolcuların Teması: Yolcunun, kendisi bilmeden patlayıcı kalıntılarıyla temas etmiş başka bir kişinin elini sıkması veya eşyasına dokunması durumunda da bulaşma (çapraz kontaminasyon) gerçekleşebilir.
Bu tür durumlarda görevliler, paniğe mahal vermeden ek bir inceleme yapar ve genellikle ikinci bir testle sonucun doğruluğunu teyit ederler.
BU PROSEDÜR NEDEN HAYATİ ÖNEM TAŞIYOR?
ETD testi, havalimanı güvenliğinin görünmez ama en kritik adımlarından biridir. X-ray cihazları, büyük metal nesneleri kolayca tespit edebilirken, ETD testi, gizlenmiş veya sıvı haldeki patlayıcıların moleküler düzeydeki varlığını ortaya çıkarır. Bu teknoloji, uçak kaçırma ve bombalama gibi terör eylemlerini önlemede havacılık otoriteleri için vazgeçilmez bir savunma kalkanıdır.
Bir dahaki sefere havalimanında elinize bez sürüldüğünde, bu basit prosedürün ardındaki yüksek teknolojiyi ve onun küresel güvenliği sağlamadaki hayati rolünü hatırlayın.
