Planların aksamasına, bağlantılı uçuşların kaçırılmasına ve strese neden olabilen bu durum, havacılık operasyonlarının kaçınılmaz bir parçasıdır. Peki, uçağın rötar yapması tam olarak ne anlama gelir? Hangi sebepler bir uçağın gecikmesine yol açar ve en önemlisi, bir yolcu olarak bu durumda haklarınız nelerdir? Bu yazıda, uçak rötarları hakkında bilmeniz gereken tüm detayları ve yolcu haklarınızı ele alıyoruz.
UÇAĞIN RÖTAR YAPMASI NE ANLAMA GELİR?
“Rötar”, Fransızca kökenli “retard” kelimesinden gelen ve gecikme, erteleme anlamına gelen bir terimdir. Havacılıkta kullanıldığında ise bir uçağın, tarifesinde belirtilen planlı kalkış veya varış saatinden daha geç bir zamanda operasyonunu gerçekleştirmesi durumunu ifade eder. Örneğin, kalkış saati 14:30 olarak planlanmış bir uçağın 15:15’te havalanması, uçağın 45 dakika rötar yaptığı anlamına gelir. Bu gecikme, birkaç dakikadan saatlere, hatta bazı durumlarda bir günden fazlaya kadar uzayabilir. Rötar, havayolu şirketinin anonslarıyla veya havalimanındaki dijital bilgi ekranları aracılığıyla yolculara duyurulur.
UÇAKLAR NEDEN RÖTAR YAPAR?
Uçuşların gecikmesinin ardında tek bir neden yoktur; aksine, birbiriyle bağlantılı birçok karmaşık faktör rol oynayabilir. Rötar kararı, her zaman öncelik olan uçuş emniyetini sağlamak amacıyla alınır. Başlıca rötar sebepleri şunlardır:
- Olumsuz Hava Koşulları: Şiddetli fırtına, yoğun sis, kar yağışı, aşırı rüzgar veya volkanik kül bulutları gibi hava olayları, güvenli bir kalkış ve inişe engel teşkil ettiğinde rötarlar kaçınılmaz olur.
- Teknik Arızalar: Uçuş öncesi yapılan rutin kontrollerde veya uçuş sırasında tespit edilen herhangi bir teknik sorun, giderilene kadar uçağın yerde beklemesini gerektirir.
- Hava Trafiği ve Slot Yoğunluğu: Özellikle büyük havalimanlarında hava trafik kontrolörleri, güvenliği sağlamak için uçaklara belirli kalkış ve iniş zamanları (slot) atar. Havadaki veya yerdeki yoğunluk, bu slotların gecikmeli verilmesine neden olabilir.
- Operasyonel Nedenler: Uçağın temizliği, yakıt ikmali, bagajların yüklenmesi veya mürettebatın görev süresinin dolması gibi operasyonel süreçlerde yaşanan aksaklıklar rötara yol açabilir.
- Zincirleme Etki (Domino Etkisi): Bir uçağın gün içindeki ilk uçuşunda yaşadığı bir gecikme, o uçağın gün boyunca yapacağı diğer tüm uçuşların da gecikmeli başlamasına neden olabilir.
- Güvenlik Prosedürleri: Havalimanında veya uçakta yaşanan şüpheli bir durum veya ek güvenlik kontrolleri de gecikmelere sebebiyet verebilir.
UÇAK RÖTAR YAPTIĞINDA YOLCU HAKLARI NELERDİR?
Uçağınız rötar yaptığında mağdur olmamanız için Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) tarafından yayımlanan “Havayolu ile Seyahat Eden Yolcuların Haklarına Dair Yönetmelik (SHY-YOLCU)” kapsamında çeşitli haklarınız bulunmaktadır. Bu haklar, rötarın süresine ve uçuşun türüne (iç hat/dış hat) göre değişiklik gösterir. Güncel yönetmelikleri takip etmek için havacılık haberleri platformlarını incelemek faydalı olacaktır.
- 2 Saatten Fazla Gecikmelerde Hizmet Hakkı: Rötar süresi 2 saati aştığında havayolu şirketi size ücretsiz olarak iletişim (telefon, e-posta) ve bekleme süresine uygun olarak içecek ikramı sunmak zorundadır.
- 3 Saatten Fazla Gecikmelerde: İçecek ikramına ek olarak günün saatine göre kahvaltı veya ana öğün sunulmalıdır.
- 5 Saatten Fazla Gecikmelerde: Yolcuların temel haklarından biri bilet iadesidir. Bu durumda yolcu, seyahatten vazgeçerek bilet ücretinin tamamını geri alma veya seyahat planını tamamen değiştirme hakkına sahiptir.
- Konaklama Hakkı: Gecikme nedeniyle bir veya daha fazla gece konaklama gerekirse, havayolu şirketi yolculara ücretsiz otel konaklaması ve havalimanı ile otel arasındaki ulaşımı sağlamakla yükümlüdür.
- Tazminat Hakkı: Yönetmelikte yapılan son değişikliklerle, havayolundan kaynaklanan (olağanüstü haller dışında) rötarlarda yolculara tazminat ödenmesi zorunlu hale gelmiştir. İç hat uçuşlarında bu rakam 100 Euro karşılığı Türk Lirasıdır. Dış hatlarda ise mesafeye göre 250 Euro, 400 Euro ve 600 Euro karşılığı Türk Lirası olarak değişmektedir.
SIKÇA SORULAN SORULAR (FAQ)
Uçağın rötar yapması ne anlama gelir?
Bir uçağın planlanan kalkış veya varış saatinden daha geç bir zamanda hareket etmesi veya inmesi anlamına gelen bir gecikme durumudur.
Uçak rotar yaparsa ne olur?
Rötarın süresine bağlı olarak yolcular, havayolundan ikram, iletişim, konaklama, bilet iadesi veya tazminat gibi haklar talep edebilirler.
Uçaklar neden rötar yapar?
Olumsuz hava koşulları, teknik arızalar, hava sahası yoğunluğu, operasyonel aksaklıklar veya güvenlik prosedürleri gibi birçok nedenden dolayı rötar yapabilir.
Uçak kaç saat rötar yaparsa para iadesi verilir?
Gecikme süresi 5 saati aştığında yolcu, seyahatten vazgeçip bilet ücretinin tamamının iadesini talep etme hakkına sahip olur.
