Havacılık sektörü hala tam olarak Covid-19’un etkilerini üzerinden atamadı. Rusya-Ukrayna savaşı yakıt fiyatlarını artırırken Türkiye’de de iç hat uçuşlarında tavan fiyat artıyor. Sektör bir nebze yaralarını sarsa da ABD-Avrupa arası uçuşlarda 2019 seviyeleri yakalanamadı.
Havacılık sektörü hala tam olarak Covid-19‘un etkilerini üzerinden atamadı. Rusya-Ukrayna savaşı yakıt fiyatlarını artırırken Türkiye’de de iç hat uçuşlarında tavan fiyat artıyor. Sektör bir nebze yaralarını sarsa da ABD-Avrupa arası uçuşlarda 2019 seviyeleri yakalanamadı.
Akaryakıt fiyatlarının pahalanması dünyadaki pek çok dengeyi değiştirdi. Rusya Ukrayna savaşı ile birlikte, Rusya’ya karşı ambargolar dünyanın pek çok ülkesinde doğalgaz fiyatlarını artırdı. Savaştan en fazla etkilenen sektörlerden biri havacılık oldu. Gerek bazı hava sahalarının kapanması gerekse de artan maliyetler sektörü zor durumda bıraktı.
HaberGlobal’de yer alan bilgilere göre; Savaştan önce Covid-19 sebebiyle pek çok uçuş gerçekleşememiş, aşı ve sınır giriş kurallarının esnetilmesiyle birlikte işler normale dönmeye başlamıştı. Yine de küresel havacılık sektöründe işlerin eskisi gibi olduğunu söylemek güç. Londra, Singapur ve Doha gibi merkezlerden tam istenen sayıda uçak kalkmıyor. Asya ve Avrupa’da salgın öncesi doluluk oranlarına ulaşılamadı.
2020’den beri sektörün kaybının 187 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. İşten çıkartılan binlerce insan da cabası. Özellikle Batı Avrupa’da ağırlaşan yaşam koşulları sebebiyle havalimanlarında yaşanan grevler yaz aylarında gündemi meşgul etmişti.
Business Class uçuşların fiyatlarında yüzde 100’e varan artışlar görülüyor. Ekonomide de hatırı sayılır zamlar var. Geçen eylül ayında tek yön ekonomi sınıfı bir ABD-Avrupa uçuşunun fiyatı 428 dolardı. Bu fiyat 2019 yılının eylül ayında 390 dolar seviyesindeydi.
Türkiye’de uçak biletlerinde iç hatlar tavan fiyat ücretleri açıklanıyor. 2022 yılında iç hatlarda bu ücret bin 150 TL olarak belirlendi. Tavan fiyat son birkaç yıl içinde 699 TL, 899 TL, 990 TL seviyelerine çekilmişti. Bu tavan fiyatların zaman zaman ihlal edildiği durumlar da görülüyor.
Covid öncesine göre tüm dünyada yapılan haftalık 100 bin uçuş artık yok. Aralık ayının ilk günlerinde haftalık uçuş sayısı 2019 yılının aynı dönemine göre yüzde 14 daha azalırken 616 bin 300’e indi.
Uçuşlar pahalandıkça ve talep azaldıkça toplam yolcu kapasitesi de azalıyor. 2 Aralık 2019 haftasında ABD’den Batı Avrupa’ya 14 milyon yolcu kapasitesi varken 5 Aralık 2022 tarihli haftada bu kapasitenin 12.3 milyona indiği görüldü.
Peki Türkiye’de durum nasıl? 2019 yılında 839 bin 894’ü iç hat, 716 bin 523’ü dış hat olmak üzere toplam 1 milyon 556 bin 417 uçak iniş yaptı. Pandeminin gölgesinde geçen 2020’de 853 bin 750 uçak yurda inip kalkarken, 2021’de 1 milyon 204 bin 618 uçağın iniş yaptığı görüldü. 2022 yılında ise havacılığın toparlandığını söylemek mümkün. Eurocontrol’ün 18-24 Kasım 2022 hava trafik istatistiklerine göre; Türk Hava Yolları Avrupa’da en fazla uçuş gerçekleştiren ikinci havayolu taşıyıcısı oldu.
İstanbul Havalimanı ise dünyanın sayılı transfer merkezlerinden biri olmaya devam ediyor. 18-24 Kasım tarihleri arasında günlük bin 220 uçuşun gerçekleştiği İstanbul, 2019’un aynı haftasına göre yüzde 8 daha fazla uçuşa ev sahipliği yaptı.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) 2023 yılında tam bir toparlanma bekliyor. IATA’nın yıllık buluşması bu yıl Katar’ın başkenti Doha’da gerçekleşirken kurumun direktörü Willie Walsh, “2023 yılında tüm sektör kâr edebilmeli. Geri dönüyoruz. Önümüzdeki yıl yolcu sayılarında pandeminin aşıldığını göreceğiz” ifadelerini kullandı.
650 MİLYAR DOLAR BORÇ
Havayolu sektörünün önemli bir sorunu ise ciddi borçları. IATA üyelerinin kısa ve uzun vadeli finansal yükümlülükleri toplamının 650 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Büyük havayolu firmaları şu an için işten çıkarma öngörmüyorlar. Katar Havayolları’nın CEO’su Ekber El-Baker 7 bin açık pozisyonları olduğunu söylüyor.
Emirates Havayolları’nın CEO’su Tim Clark ise her şirketin 2023’ü kârla kapatabileceğinden emin değil, bazılarının toparlanmasının 2025’i bulabileceğini söylüyor.
Sektörde geniş çapta işten çıkarmalar öngörülmese de yardımcı pilotsuz, tek pilot ile uçuşlar gündemde. Bunun tek sebebi işten çıkarma değil, yardımcı pilotları diğer uçuşlara kaydırma. Aralarında Almanya ve İngiltere’nin de bulunduğu 40 ülke tek pilotlu uçuşların yaygınlaşması için Birleşmiş Milletler nezdinde kulis yapıyor. Avrupa Birliği Hava Güvenliği Ajansı (EASA) böyle bir uygulamaya 2027 yılında geçebileceklerinin sinyalini veriyor.
