Yurt dışı çıkış harcının 1.500 TL’ye çıkarılması gündemde. Peki, bu harcın artırılması dünyada nasıl uygulanıyor? Avustralya, Japonya, Meksika ve diğer ülkelerdeki yurt dışı çıkış harcı uygulamalarını BBC Türkçe araştırdı.
Yurtdışı çıkış harçlarından 2023 yılında 1 milyar 311 milyon lira tahsilat yapıldı. 2024 yılının Ocak-Nisan döneminde ise 427 milyon lira gelir sağlandı. Şu anda150 TL olarak tahsil edien harcın 10 kat artırılarak 1.500 TL’ye çıkarılması halinde 5 milyar TL gelir elde edilecek. Yurtdışı çıkış harçlarının bir bölümü TOKİ’ye aktarılıyor.
Yurt dışı çıkış harcı farklı ülkelerde nasıl uygulanıyor?
Yurt dışı çıkış harcına yapılması planlanan zam sosyal medyada büyük yankı uyandırırken, birçok kişi bunun seyahat özgürlüğüne aykırı olduğunu savunuyor. Peki, bu uygulamanın dünyada örneği var mı, farklı ülkelerde nasıl uygulanıyor?
BBC Türkçe, 2001 tarihinde bugünkü halini alan ve birçok kez zamlanan harç uygulamasının başka ülkelerdeki benzerlerini araştırdı.
Avustralya ve Japonya örnekleri
Dünyadaki bazı ülkeler yurt dışı seyahatini, biletleme sırasında farklı şekillerde ücretlendirebiliyor. Örneğin, Avustralya’da bu ‘Yolcu Seyahat Harcı’ olarak adlandırılıyor ve yaklaşık 40 dolar ücret uçak biletine yansıtılıyor. Deniz seyahati ve kısa mesafe uçuşlarda bu miktar yolcudan direkt olarak da talep edilebiliyor.
Harç, Avustralyalılarla birlikte bu ülkeden ayrılacak olan yabancı ülke vatandaşlarına da uygulanıyor.
‘Güle Güle Vergisi’
Japonya ise ‘Güle Güle Vergisi’ olarak adlandırılan bir uygulamayla ülkeden ayrılacak her yolcudan vergi alıyor. Yaklaşık 6 dolarlık bu ücret de ülkeden ayrılan her yolcunun uçuşuna biletleniyor.
Meksika
Meksika’da ise havayolu ile ayrılan tüm yabancı ülke vatandaşlarından yaklaşık 65 dolar, deniz yoluyla çıkış yapanlardan 20 dolar vergi alınıyor. Bazı havayolu ve denizyolu şirketleri bu ücretleri bilet fiyatlarına yansıtabiliyor.
Yurttaşlarından çıkış harcı alan ülkeler
Birçok ülke elde edilen geliri turizm harcamaları için kullandığını savunarak talep edilen miktarı meşrulaştırmak istiyor. Mısır bu ülkelerden biri.
Mısır
Kahire havalimanından yurt dışı uçağına binecek bir Mısır vatandaşı, kısa süre önce gelen zamla yaklaşık 2 dolarlık bir ücret ödemek zorunda. Turistlerden ise yaklaşık 3 dolar alınıyor.
Filipinler
Filipinler hükümeti de vatandaşlarından benzer bir ücret alıyor. Bu, ekonomi sınıfı uçuşlarda 30 dolar, business class uçuşlarda ise 50 dolar olarak ücretlendiriliyor.
İran
İran’daki uygulama da Türkiye’ye çok benziyor. Bu ülkede yaklaşık 8 dolarlık yurt dışı çıkış harcı, bankada ya da havalimanında ödenebiliyor. Türkiye’ye benzer şekilde Tahran’daki havalimanında bulunan ‘Milli Bank’ isimli bankanın makinelerinden ödeme yapılarak gerekli belge alınıyor.
Uçuş mesafesi üzerinden vergilendirmeler
Birçok ülke havayolu yolculuğunu uçuş mesafesi üzerinden vergilendiriyor.
İngiltere’de havayolu seyahatleri için alınan biletlere vergi uygulanıyor. Bilete, ‘Havayolu Yolcusu Vergisi’ adıyla getirilen ek ücret, uçuş mesafesi üzerinden belirleniyor. Ekonomi sınıfında kısa mesafede 16 dolar, uzun mesafede ise 99 dolarlık ücret biletlere ekleniyor.
Almanya’da da benzer bir uygulama var. Kısa mesafeli uçuşlara 8 dolar uzun mesafeli uçuşlara 45 dolar vergi ekleniyor.
Rusya da uçuşta kullanılan yakıt üzerinden alınan biletleri vergilendiriyor. Ülkenin bayrak taşıyıcısı havayolu şirketi Aeroflot, örneğin Moskova-Amerika uçuşlarında 110 dolar yakıt vergisi uyguluyor.
Bu vergiler özellikle kısa mesafe uçan havayolu şirketleri tarafından bilet fiyatlarını artırdığı gerekçesiyle eleştiriliyor.
Türkiye’de de uçak biletlerine akaryakıt harcı ekleniyor. Pegasus Havayolları ‘yakıt bedelinin sürekli değişim göstermesi nedeniyle’ bu harcın uygulandığını kaydediyor.