Uçaklar, titiz mühendislik hesaplamaları, katı güvenlik protokolleri ve bilimsel prensipler üzerine inşa edilmiş devasa makinelerdir. Her detayın milimetrik olarak hesaplandığı bu dünyada, rakamların veya sayıların bir önemi olmaması beklenir. Ancak havalimanları, uçuş ekipleri ve hatta yolcular arasında, bilimin ötesine geçen bazı batıl inançlar da yaygındır. Bu inançların en belirgin ve yaygın olanlarından biri de, 13 sayısının uğursuz olduğu düşüncesidir. İşte bu yüzden, birçok havayolu şirketinin filolarında 13 numaralı koltuk sırası bulunmaz. Bu durum sadece bir tesadüf mü, yoksa yolcu psikolojisi ve ticari kaygılarla harmanlanmış, ilginç bir uygulamanın sonucu mu?
TRİSKAİDEKAFOBİ: 13 SAYISININ KÖKENİ VE UĞURSUZLUĞU
13 sayısının uğursuz kabul edilmesi, “triskaidekafobi” olarak bilinen yaygın bir batıl inanca dayanır. Bu inanç, Batı kültürlerinde kökeni çok eskilere dayanan ve farklı olaylarla ilişkilendirilen bir korkudur:
- Son Akşam Yemeği: Hristiyanlık inancında, İsa’nın son akşam yemeğinde 13. havari olan Judas’ın ihanetiyle ilişkilendirilir. Bu nedenle 13 sayısının bir araya gelen 13 kişiye felaket getireceği düşünülür.
- Ay Takvimi ve Cadılar: Antik dönemde ay takviminin 13. aya sahip olması veya bazı cadılık ritüellerinin 13 kişiyle yapıldığı inancı gibi farklı kökenleri de vardır.
- Cuma 13: Özellikle Cuma gününe denk gelen ayın 13’ü, birçok kültürde “uğursuz gün” olarak kabul edilir.
Bu batıl inanç, günlük hayattan mimariye (birçok otelde 13. kat bulunmaz) ve tabii ki havacılık sektörüne kadar pek çok alanı etkilemiştir.
UÇAKLARDA 13 NUMARALI KOLTUK NEDEN YOK?
Havayolu şirketlerinin 13 numaralı koltuk sırasını atlamasının temel nedenlerinden biri, yolcu psikolojisidir.
- Batıl İnançlı Yolcuların Kaygısı: Birçok insan bilinçli veya bilinçsiz olarak 13 sayısının uğursuz olduğuna inanır. 13 numaralı bir koltukta oturmak zorunda kalmak, batıl inançlı yolcularda gereksiz kaygı, huzursuzluk veya endişe yaratabilir. Bu, zaten uçuş korkusu olan kişiler için durumu daha da kötüleştirebilir.
- Ticari Akıl: Havayolları, yolcularının rahatını ve memnuniyetini en üst düzeyde tutmayı hedefler. Eğer bir koltuk numarası potansiyel olarak yolcuda rahatsızlık yaratacaksa ve bu durum bilet satışlarını veya müşteri memnuniyetini olumsuz etkileyebilecekse, o numarayı atlamak ticari olarak daha mantıklı hale gelir. Boş kalacak bir koltuktan veya şikayetlerden daha iyidir.
KÜRESEL BİR UYGULAMA MI? HER HAVAYOLU FARKLI MI DAVRANIYOR?
13 numaralı koltuk sırasının atlanması, özellikle ABD’li, Avrupalı ve bazı Asyalı havayolları arasında oldukça yaygın bir uygulamadır. Ancak bu, evrensel bir kural değildir ve tüm havayolları için geçerli değildir:
- Yaygın Uygulama: Lufthansa, Air France, United Airlines, Emirates, Turkish Airlines (THY), Delta Air Lines gibi birçok büyük havayolu, filolarındaki uçaklarda 13 numaralı sırayı atlar. Bu havayolları için, 12. sıradan sonra doğrudan 14. sıraya geçilir.
- İstisnalar: Bazı Asya merkezli havayolları veya düşük maliyetli taşıyıcılar bu geleneği uygulamayabilir ve tüm sıraları numaralandırabilir. Örneğin, bazı Çin havayolları, 4 sayısının uğursuz kabul edilmesi nedeniyle 4. sırayı atlayabilirler (Çin kültüründe 4, “ölüm” kelimesine benzer sesle telaffuz edilir).
HAVACILIK GÜVENLİĞİ VE BATIL İNANÇLARIN GÖLGESİ
Havacılık, bilim ve teknolojinin en sıkı uygulandığı sektörlerden biridir. Uçakların her parçası, her prosedür, uluslararası havacılık otoriteleri (FAA, EASA, ICAO) tarafından belirlenen katı güvenlik standartlarına uygun olarak tasarlanır ve denetlenir. 13 numaralı koltuğun varlığı veya yokluğu, teknik olarak uçuş güvenliği üzerinde sıfır etkiye sahiptir. Bu tamamen psikolojik ve kültürel bir tercihtir. Ancak bu durum, teknoloji ve bilimin hakim olduğu bir alanda bile insan psikolojisinin ve batıl inançların ne kadar güçlü olabileceğini gösteren ilginç bir örnektir.
Bir dahaki sefere uçağınıza bindiğinizde, 13 numaralı sırayı aramayın. Onun yerine, bu küçük detayın ardındaki kültürel hikayeyi ve havacılık sektörünün yolcu konforu için attığı bazen “batıl inançlara” dayalı adımları hatırlayın. Bu, gökyüzündeki yolculuğunuzu daha da ilginç hale getirecektir.