Osmanlı Ordusu’nda Havacılıkla ilgili bölümün ilk kez Mahmut Şevket Paşa’nın direktifi ile 1911 yılında kuruldu. Çanakkale Savaşı döneminde Türk havacılığı henüz daha emekleme dönemindeydi. Osmanlı Hava Kuvvetlerine bağlı pilotların Çanakkale’de müttefiklerin 10 uçağı düşürürken 4 uçağı da inmeye zorladı. Üsteğmen Ali Rıza bey’in de 30 Kasım’da Kabatepe üzerinde bir Fransız uçağını makineli tüfek ateşiyle düşürdü. Ali Rıza Bey, düşman uçağı düşüren ilk pilot olarak tarihe geçti.
1.Rumpler B-1
1913 yılında Rumpler Flugzeugwerke tarafından tasarlanmış iki kişilik silahsız bir eğitim ve keşif uçağıdır. 1914 yılından itibaren Rumpler firması ve lisans altında Hannoversche Wagonfabrik tarafından üretimine başlanmıştır. Güçsüz motoru nedeniyle toplam 198 adet üretilmiş, bilahare daha gelişmiş modeli olan “C-1” tipine geçilmiştir. Osmanlı Silahli Kuvvetleri’ne 1915 yılından itibaren 16 adet Alman yardımı olarak gelmiş, 1918 yılına kadar görevde kalmıştır.17 Mart 1915 (deniz muharebelerinden 1 gün önce) Çanakkale cephesine bu uçaklardan bir adet gönderilmiştir.
Rumpler B-1’in aslına uygun bir modeli. (www.tayyareci.com, Haluk Sevel Arşivi)
Bir Rumpler B-1 (R-3 Serisi) Uçağı Yeşilköy’de Uçuşta.
Alman ordusu Rumpler B1 uçağına R3 seri numarasını verirken Osmanlı ordusu R1 seri numarasını vermiştir. Rumpler B1 model uçağın kuyruğunda bu seri numarası(R3) yazılı olduğu görülmektedir.
Rumpler B-1 uçağının çeşitli açılardan görünen karakalem çizilmiş bir modeli.
Rumpler B1’in Özellikleri/Specifications
2.L.V.G. B-1
Luftverkhers GmbH firması tasarımı tamamen kendine ait ilk orijinal “B” modeli uçağı 1912 yılında tasarlamış ve ertesi yıl üretmeye başlamıştır. Eğitim ve keşif amaçlı iki kişilik, çift satıhlı, üst ve alt kanat açıklıkları farklı olan bu uçak L.V.G. B-1 olarak adlandırıldı. Başlarda 100 beygir gücünde Mercedes D.I motoru ile donatılmış uçağa daha sonraları 120 beygir gücünde Mercedes D.II motoru takıldı. 1915 yılında B-2 modeli geliştirildi. Bu model LVG’ye ilaveten lisans altında Otto-Werke GmbH ve Luftfahrtzeugbau tarafından da üretildi.
Osmanlı Silahlı Kuvvetleri’nde toplam üç adet L.V.G. B-1 görev almıştır. Aslında Almanya’dan 4 uçak gönderilmiş ancak bunlardan birine Sırbistan’da el konulmuştur. 1915 Haziran’ında katılan bu uçaklar keşif ve hafif bombardıman görevlerinde 1918 yılına kadar kullanılmıştır.
L.V.G. B-1’in aslına uygun bir modeli. (www.tayyareci.com, Haluk Sevel Arşivi)
L.V.G. B-1 uçağının çeşitli açılardan görünen karakalem çizilmiş bir modeli.
L.V.G. B-1’in Özellikleri / Specifications:
3.Albatros C.III
Alman Albatros Werke GmbH tarafından tasarlanmış, Albatros ve Bayerische Flugzeugwerke-München firmaları tarafından üretilmiştir. 1915’de üretimine başlanan C-1 modelinin geliştirilmiş biri modelidir. 1916’den itibaren öncephede görev almaya başlamıştır. Aynı yıl Osmanlı Ordusu’nda da göreve girmiştir. C-3 modelinden toplam 66 adet silahlı kuvvetlerimizde yer almış, 1922 yılına kadar kullanılmıştır. İstiklal Savaşı’mızda görev yapmış uçaklardandır.
L.V.G. B-1’in aslına uygun bir modeli. (www.tayyareci.com, Haluk Sevel Arşivi)
Albatros C.III uçağının çeşitli açılardan görünen karakalem çizilmiş bir modeli.
Albatros CIII’ün Özellikleri/Specifications:
4.Albatros B-I
B-1 modeli Alman firması Albatros Werke GmbH tarafından tasarlanıp 1. Dünya Savaşı’nda görev alan ilk uçaktır. Bu uçak ta Albatros ve Bayerishe Flugzeugefabrik München tarafından müştereken üretilmiştir. İlk uçuşu 1913 yılı olup Mart 1915’den itibaren 22 adedi Osmanlı silahlı kuvvetlerine Almanya tarafından hibe edilmiştir. Bu uçaklardan 18 adedi Osmanlı silahlı kuvvetlerinde 1918 yılına kadar görev almıştır. Diğer dört tanesine nakliye sırasında Bulgar ve Sırbistan Hükümetleri’nce el konmuştur. Başlangıçta keşif ve hava muharebe görevleri üstlenen uçak, savaş’ın son yıllarında gelişmiş modellerin çıkması nedeniyle eğitim görevlerine tahsis edilmiştir.
Bir Albatros B-1 Uçağı, Yeşilköy
Albatros B-1’in aslına uygun bir modeli.
(https://www.wwi-models.org/Images/Alley/index.html , Jim Alley’s Computer Generated Aircraft Drawings)
Albatros B-1 uçağının çeşitli açılardan görünen karakalem çizilmiş bir modeli.
Albatros B-I’in Özellikleri/Specifications
5. Curtiss MF-2
1910’lu yıllarda ABD’li Glenn Curtiss Airplane and Motor Company deniz uçakları konusunda lider durumundaydı “F” modeli de bu serinin ilklerinden olup ilk uçuşunu 1911’de yapmıştır Bunu takip eden MF-2 modeli ise Dünya tanıtım turuna çıkmış ve bu arada 1914 yılında İstanbul’a da gelmiştir Pilot John Dale Cooper tarafından kullanılan uçak bir hava gösterisi yapmış ve bu gösteriden etkilenen askeri liderler 2000 altın lira karşılığı uçağı satın almışlardır Curtiss MF-2 Türk Hava Kuvvetleri’ne katılan ilk deniz uçağıdır 1915 yılında Çanakkale Savaşları sırasında keşif görevi için Çanakkale’ye giderken kaza geçirmiş, yapılan onarımlara rağmen randıman alınamayınca 1916 yılında hizmet dışı bırakılmıştır
Bir Curtiss MF-2 Uçağı Orchard plajı/ New York’ta sürüş halinde.
(Orchard Beach Historical Club Archive)
Bir Başka Curtiss MF-2 Uçağı
Curtiss MF-2’nin aslına uygun bir modeli. (www.tayyareci.com, Haluk Sevel Arşivi)
Curtiss MF-2’nin Özellikleri/Specifications
______________________________________________________________________________________________________________________________
KAYNAKÇA:
Nicolle, D.& Ruggeri, R.(1994), The Ottoman Army (1914-1918),Osprey Publishing, Hong Kong.
Gilbert,M.(1994), The Routledge Atlas Of The Fırst World War, Routledge, London.
Sheffield,G.(Ed.), (2007), War On The Western Front, Osprey Publishing, New York.
Neiberg,S. M. (Ed.),(2007), World War I Reader, New York University Press, New York.
Fentenoy,P. E. (2006), Aircraft Carriers, ABC-CLIO Inc., California.
Raleigh,W. (2009), War In The Air Vol 1-2-3-4, Oxford University Press, London.
Pedersen, PA.(1988), Images of Gallipoli. Photographs from the Collection of Ross J. Basitaan,
Oxford University Press, Melbourne.
Bruce, J.M.( 1987), Britain’s First Warplanes, Arms and Armour Press, Dorset.
www.tayyareci.com
https://www.wwi-models.org/Images/Alley/index.html